De gemeenten willen meer eigen belastingen kunnen heffen, zeker nu ze meer taken rondom de zorg en werkbegeleiding krijgen toebedeeld vanuit de overheid.
Foto: ANP
Bekijk video Dit zegt Annemarie Jorritsma, voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in een interview met NU.nl.
“Het sociale domein ligt zo dicht bij de burger, de mensen merken straks rechtstreeks wat de gemeente wel of niet doet.”
In Nederland is ongeveer 10 procent van het budget voor gemeenten afkomstig van belastingen zoals de ozb en de hondenbelasting. De rest van het budget komt van het Rijk.
Raar landje
“Wij zijn een heel raar landje in Europa. In de rest van Europa heffen gemeenten wel voor minimaal de helft van de inkomsten aan eigen belastingen.” De VNG-voorvrouw pleit naast de drie decentralisaties rondom de zorg dan ook voor een extra decentralisatie “die van de belastingen”.
“Het is echt belangrijk om op lokaal niveau de budgetkeuzes te kunnen maken.”
Wetsvoorstel
De VNG werkt momenteel aan voorstellen hiervoor. Volgens Jorritsma betekent dit niet dat burgers per saldo meer belastingen zullen betalen. “Je moet de belasting van het Rijk dan juist verlagen.”
Jorritsma beseft dat het idee nog politiek gevoelig ligt. Niet alleen bij Rijk, maar ook bij de bestuurders in de gemeenten zelf. “Er is op het ogenblik natuurlijk geen enkele lokale politicus die dit, zo vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen, gaat zeggen.”
“Dan denkt iedereen: we krijgen meer belastingen. Maar het gaat natuurlijk niet automatisch over meer geld per saldo maar over andere keuzes. Hoe je dat vervolgens inricht: dat is natuurlijk uiterst politiek.”
Goedkoper
Vanaf 1 januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor veel zorg- en ondersteunende taken. Het idee is dat gemeenten deze taken beter en goedkoper kunnen uitvoeren, omdat ze de burgers beter kennen dan de centrale overheid.
De gemeente is er vanaf volgend jaar dus niet meer alleen voor het aanvragen van zaken zoals het rijbewijs, voortaan bepaalt de gemeente ook hoeveel huishoudelijke hulp de burger krijgt en helpt ze jonggehandicapten aan een baan.
Met de decentralisatie gaan fikse bezuinigingen gepaard. Op de huishoudelijke hulp wordt bijvoorbeeld 40 procent gekort door het Rijk.
Risico’s
De VNG-voorvrouw stelt dat aan de decentralisaties naast meer verantwoordelijkheid, ook meer risico’s zijn verbonden. “Maar als wij risicodrager zijn, dan moet je dat risico ook kunnen dragen op een financiële manier.”
“As je dat risico alleen nog maar kunt dragen door ‘dan moet ik dat zwembad maar sluiten’: dat is raar. Dat is geen goede afweging”, aldus Jorritsma.
De VNG vreest dat gemeenten in krimpgebieden door de voorgenomen decentralisaties in de problemen kunnen komen. Met name als het gaat om werkzoekenden met een beperking aan een baan helpen.
Vooral in gebieden in Oost-Groningen en Zuid-Limburg is er kans dat gemeenten als gevolg van de plannen ‘failliet’ gaan. Dit kunnen gemeenten feitelijk niet, waardoor andere plaatsen zullen moeten bijspringen via het Gemeentefonds.
“Maar als dat veroorzaakt wordt door Rijksbeslissingen dan zal dat niet zomaar door de andere gemeenten goed ontvangen worden”, aldus Jorritsma. “Dan moet het kabinet dat probleem oplossen.”